ΧΩΡΙΣ ΕΓΓΡΑΦΑ, ΧΩΡΙΣ ΟΝΕΙΡΑ

Αναδημοσίευση από εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" (07/09/09)

«Η κατάσταση είναι αποκαρδιωτική για τόσες χιλιάδες παιδιά και τις οικογένειές τους. Πώς μπορείς να κάνεις όνειρα και σχέδια για τη ζωή σου όταν δεν έχεις τα βασικά έγγραφα με τα οποία μπορείς να ζεις σε μια χώρα; Απλώς σοκαρίστηκα όταν πληροφορήθηκα ότι αυτά τα παιδιά όταν γεννιούνται δεν παίρνουν ούτε πιστοποιητικό γέννησης. Και σκέφτηκα ότι αυτή είναι μια πάρα πολύ ακατανόητη ιστορία που θα είχε ενδιαφέρον για το αγγλόφωνο κοινό». Η Πέγκυ Γιακουμέλος μάς μιλά για το πώς αποφάσισε να κάνει πέρυσι ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για τα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται και μεγαλώνουν εδώ χωρίς τα δικαιώματα που θα είχαν σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, αφού το ελληνικό κράτος τα αντιμετωπίζει όπως και τους γονείς τους, σαν να είναι και τα ίδια μετανάστες, και σε καμία περίπτωση ως πολίτες. Μάλιστα η δουλειά της με τίτλο «Στα γρανάζια της γραφειοκρατίας» πήρε παγκόσμια διάκριση: ήρθε δεύτερο στην κατηγορία του στα φετινά βραβεία που απονεμήθηκαν στα ραδιοφωνικά ντοκιμαντέρ, στο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης.

Πληροφορήθηκε το θέμα από το διαδικτυακό ημερολόγιο ενός φίλου της δημοσιογράφου, συγκέντρωσε δεδομένα από σχετικές ιστοσελίδες και έτσι κανόνισε τις συναντήσεις της για συνεντεύξεις με μερικά από τα παιδιά. Στο ντοκιμαντέρ γεγονός περιγράφει μέσα από προσωπικές ιστορίες το πόσο τραυματικό είναι και πόσο δύσκολη κάνει την καθημερινή ζωή τους ο αγώνας που έχουν να δώσουν από υπηρεσία σε υπηρεσία και από γραφείο σε γραφείο για να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα και να καταφέρουν να αποκτήσουν άδειες παραμονής. Και δεν είναι μόνο τα έξοδα και το ψυχικό κόστος που όλη αυτή η γραφειοκρατική ταλαιπωρία συνεπάγεται, αλλά και το γεγονός ότι αποτελεί και έναν θεσμικό αποκλεισμό που τους περιορίζει τις φιλοδοξίες τους και τους κόβει τα φτερά: επειδή δεν μπορούν να πάνε στο εξωτερικό είτε για σπουδές ή για να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους καθώς μερικοί από αυτούς τους νέους είναι αρκετά ταλαντούχοι και δεν μπορούν να ταξιδέψουν και συνεπώς δεν μπορούν να αποδεχτούν προσκλήσεις για να δώσουν συναυλίες ή παραστάσεις εκτός Ελλάδας.

Οσο για την αποδοχή που είχε το ντοκιμαντέρ της; «Οι άνθρωποι αγνοούσαν ότι μπορεί να γίνεται κάτι τέτοιο και κυρίως ξαφνιάστηκαν». Γεννημένη στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας από Ελληνες γονείς, η Πέγκυ δεν μπορούσε να καταλάβει πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Βλέπετε, η ίδια πήρε αυτομάτως την υπηκοότητα όταν γεννήθηκε «γιατί την είχαν οι γονείς μου που είχαν πάει εκεί μετανάστες γύρω στα πέντε με έξι χρόνια πριν γεννηθώ». Εδώ και μερικά χρόνια είναι ραδιοφωνική παραγωγός στο αγγλόφωνο πρόγραμμα του SBS Radio της Αυστραλίας, που είναι «μοναδικό στον κόσμο αφού εκπέμπει ραδιοφωνικά σε 68 γλώσσες...».

Η Πηγούλα, όπως είναι το όνομά της στα ελληνικά -λεπτομέρεια που αποκαλύφθηκε όταν μας έδωσε την ηλεκτρονική της διεύθυνση-, νιώθει και λίγο Ελληνίδα αλλά περισσότερο Αυστραλή «γιατί εκεί διαμορφώθηκε η προσωπικότητά μου και δεν μπορώ να εξαπατώ τον εαυτό μου ότι είμαι Ελληνίδα». Και μετά το ρεπορτάζ που έκανε για το ντοκιμαντέρ, έχασε και την ξενοιασιά που είχε όταν επισκέπτεται την Ελλάδα για διακοπές: «Μακάρι να μην τα γνώριζα αυτά γιατί δεν μπορώ να πάψω να σκέφτομαι τι περνάνε αυτοί οι άνθρωποι. Πολλές ιστορίες κρύβουν ένα δράμα. Και δεν μπορώ να μη σκέφτομαι τον ρόλο που έχει η τύχη στη ζωή όλων μας για πράγματα που πριν θεωρούσα αυτονόητα: όπως το ρόλο που παίζει το πού έχεις γεννηθεί για το αν θα έχεις την ευκαιρία να κάνεις σχέδια για τη ζωή σου. Επειδή εγώ από τύχη γεννήθηκα στην Αυστραλία, έχω υπηκοότητα και μπορώ να κάνω σχέδια, να προγραμματίζω πράγματα, να ονειρεύομαι και να ταξιδεύω, ενώ αυτοί δεν μπορούν. Και αυτό που το κάνει ακόμη χειρότερο είναι ότι είναι άδικο κάτι τέτοιο γιατί αυτά τα παιδιά έχουν ικανότητες και ταλέντα και δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες. Ακόμα και ο τρόπος που ονειρεύονται είναι διαφορετικός, γιατί είναι διαφορετικό να ξέρεις ότι ζεις κάπου που είσαι αποδεκτός και μπορείς να ζήσεις και να κάνεις σχέδια και είναι τραυματικό να ξέρεις ότι δεν μπορείς ούτε αυτή τη στοιχειώδη κανονικότητα να έχεις». Την έχει εντυπωσιάσει η εγκαρτέρησή τους: «Δεν κατηγορούν τον εαυτόν τους γιατί ξέρουν ότι δεν φταίνε οι ίδιοι, ωστόσο προσπαθούν σκληρά και δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό». Κι ενώ τη σοκάρει απίστευτα το ότι η ίδια μπορεί να σκέφτεται και να κάνει ό,τι θέλει, «το ότι ζω σε εντελώς διαφορετικό κόσμο και αυτό είναι από απλή τύχη», δεν μπορεί να μη σχολιάσει: «Τι θα γίνει στο μέλλον με αυτά τα παιδιά; Ως πότε θα αποτελούν μια κατώτερη τάξη; Πότε θα αποκτήσουν δικαιώματα; Δεν γίνεται να συνεχιστεί έτσι αυτή η κατάσταση. Στο κάτω κάτω πρόκειται για μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που ολοένα θα πληθαίνουν...». Και ποιος να της απαντήσει;